Aan een ambtsbericht of een bestuurlijke rapportage liggen vaak vertrouwelijke stukken ten grondslag. Een bestuursorgaan kan deze stukken met een beroep op geheimhouding ex artikel 8:29 van de Awb aan de bestuursrechter toezenden. Wordt dit verzoek toegewezen dan wordt de betrokkene op wie deze stukken zien in een lastige bewijspositie gebracht. Immers, in beginsel mag van de juistheid van een ambtsbericht of rapportage worden uitgegaan tenzij concrete aanknopingspunten voor twijfel aan de juistheid of volledigheid ervan worden aangedragen. Als een betrokkene echter geen kennis van de onderliggende stukken kan nemen, is het bijna onmogelijk om concrete aanknopingspunten aan te dragen. Het is dan aan de bestuursrechter om met de nodige extra zorgvuldigheid de onderliggende stukken te toetsen en het recht op een eerlijk proces te waarborgen. In een uitspraak van 28 februari 2024 volgt van de wijze waarop de Afdeling invulling geeft aan deze toetsing.
De minister had een betrokkene aangewezen als persoon op wie de Sanctieregeling terrorisme 2007-II van toepassing is. Aan deze aanwijzing lag een ambtsbericht met onderliggende stukken ten grondslag. Deze stukken waren afkomstig van de AIVD en waren onder geheimhouding aan de Afdeling gezonden.
Bij de toetsing aan het ambtsbericht stelt de Afdeling de hoofdregel voorop, tenzij concrete aanknopingspunten worden aangedragen wordt uitgegaan van de juistheid ervan. De Afdeling nuanceert dit vervolgens door te overwegen dat als bevindingen in een ambtsbericht minder scherp omlijnd zijn, ook de aangevoerde concrete aanknopingspunten dat mogen zijn. Ten aanzien van het voorliggende ambtsbericht constateert de Afdeling dat dit enkel een stelling bevat en dat de onderliggende stukken waaruit de onderbouwing van deze stelling zou volgen met een beroep op geheimhouding zijn toegezonden. Dit brengt de betrokkene in de door de Afdeling geduide lastige bewijspositie.
Vervolgens beoordeelt de Afdeling of de in het ambtsbericht weergegeven informatie wordt gedragen door de onderliggende stukken en of die weergave een representatief beeld vormt van het geheel van deze stukken. Dat blijkt niet het geval te zijn omdat uit de onderliggende stukken niet volgt van het wie, wat, waar en waarom. Dat de AIVD zijn werkwijze wil beschermen is volgens de Afdeling begrijpelijk, maar maakt niet dat de onderliggende stukken de inhoud van het ambtsbericht moeten kunnen dragen. Het besluit haalt de eindstreep dan ook niet. Wat hierbij ook zal hebben meegespeeld is dat de AIVD niet ter zitting is verschenen en zo geen nadere toelichting heeft kunnen geven.
Voor de betrokkene levert dit na meer dan 6 jaar procederen een gunstig resultaat op. Voor bestuursorganen volgt uit deze uitspraak dat de vergewisplicht of onderliggende informatie een ambtsbericht of rapportage kan dragen niet te licht mag worden opgevat, zelfs als die onderliggende informatie vertrouwelijk is.
