Nederland was in 2023 in Europa de onbetwiste koploper in het ontmantelen van drugslabs. Als bij de ontmanteling (spoed)eisende bestuursdwang wordt toegepast kunnen de kosten daarvan alleen op de overtreder worden verhaald. Dit is niet altijd de persoon die feitelijk het drugslab runde. Ook de eigenaar of verhuurder van een pand kan afhankelijk van de gekozen juridische grondslag overtreder zijn. Wel gelden dan vaak aanvullende voorwaarden, zo volgt maar weer eens uit een uitspraak van de Raad van State van 4 juni 2025.
De feiten en overtredingen liegen er niet om. De eigenaar van een pand in Gemeente Pekela verhuurde dit. In 2022 ontstaat kort na het overlijden van de huurder brand. Het pand wordt zwaar aangetast en raakt instabiel. Ook blijkt dan dat een drugslab aanwezig is en zijn vanwege de brand schadelijke stoffen vrijgekomen in het puin en de bodem. Omdat de eigenaar niet in staat is op korte termijn zelf maatregelen te treffen past het college op verschillende momenten spoedeisende bestuursdwang toe. Het pand wordt goeddeels gesloopt en verontreinigde grond, puin en afval worden afgevoerd. Het college kiest hierbij voor een combinatie van de artikelen 1a Woningwet en 13 Wbb als grondslag. De totale kosten, bijna € 165.000,-, worden op de eigenaar als overtreder verhaald.
Met het college is de Afdeling van oordeel dat de eigenaar als overtreder van de zorgplichten uit artikel 1a Woning kan worden aangemerkt. Deze zorgplichten zien op het treffen van (voorlopige of definitieve) voorzieningen of maatregelen door onder meer de een eigenaar indien de staat of het gebruik van (i.c.) een pand een gevaar oplevert voor de gezondheid of veiligheid. Omdat hiervan overduidelijk sprake is kan de eigenaar als overtreder worden aangemerkt. Het college mocht de kosten vanwege deze overtredingen dus op de eigenaar verhalen.
Volgens de Afdeling kan de eigenaar echter niet als overtreder van de zorgplicht uit artikel 13 van de Wbb worden aangemerkt. Anders dan de Woningwet, gaat dit artikel voor het zijn van overtreder uit van toerekening (machtssfeer en aanvaarden) als handelingen door anderen zijn verricht. Op basis van de feitelijke situatie oordeelt de Afdeling dat de eigenaar niet tekort is geschoten in dat wat redelijkerwijs van hem mocht worden verwacht. Hij was geen professionele verhuurder, controleerde regelmatig en zowel hem als het college waren geen signalen bekend. Omdat de eigenaar geen overtreder is van de Wbb, blijft het college met de kosten vanwege deze overtredingen zitten.
Alhoewel deze zaak speelde voor de Omgevingswet is deze uitspraak ook van belang indien nu tot (spoed)eisende bestuursdwang wordt overgegaan vanwege de ontmanteling van een drugslab. Immers, ook onder de Omgevingswet zal op grond van een (algemene of bijzondere) zorgplicht worden gehandhaafd.
